Τα χρυσόψαρα
Οι περισσότεροι άνθρωποι με τη λέξη «χρυσόψαρο» εννοούν μόνο τα ψάρια που ζουν κυρίως σε γυάλες και έχουν συνήθως κίτρινο χρώμα. Και όμως, σήμερα υπάρχουν πολλά είδη και ποικιλίες χρυσόψαρων με ωραιότατα χρώματα που, εκτός από χρυσοκίτρινο, περιλαμβάνει κόκκινα χρυσόψαρα, άσπρα, μαύρα ή και συνδυασμό αυτών των χρωμάτων, καθώς και ποικιλόχρωμα με διάφορα στίγματα και σχήματα πολύ διαφορετικά από το συνηθισμένο χρυσόψαρο. Όλες αυτές οι ποικιλίες ανήκουν στην οικογένεια των χρυσόψαρων (η επιστημονική τους ονομασία είναι Carassius Auratus Goldfish) και είναι αποτέλεσμα μιας παράδοσης αιώνων που έχουν οι Κινέζοι στη δημιουργία αυτών των ποικιλιών. Με εκλεκτική αναπαραγωγή δίνεται έμφαση στην ανάπτυξη διαφόρων χαρακτηριστικών των ψαριών (όπως π.χ. διπλής ουράς, μακριά πτερύγια, περίεργο σχήμα στα μάτια, συνδυασμός χρωμάτων).
Υπάρχουν στοιχεία ότι το 1.000 π.Χ. κρατούσαν οι Κινέζοι χρυσόψαρα σε σπίτια και σε λιμνούλες και στέρνες του κήπου, ιδιαίτερα δε, οι ευγενείς και το περιβάλλον του Αυτοκράτορα. Ήταν τα χρυσόψαρα σύμβολο πλούτου και δύναμης, πέραν του διακοσμητικού τους ρόλου. Ένα σπάνιο ντοκουμέντο της εποχής της δυναστείας των Τσιν (265-315π.Χ.) αναφέρει ότι, από τότε ακόμη είχαν επιτύχει πέντε διαφορετικές ποικιλίες, στο χρώμα: κίτρινο, κόκκινο, μαύρο, άσπρο και μπλε.
Σήμερα υπάρχουν πολλές ποικιλίες χρυσόψαρων και παραλλαγές αυτών, ορισμένες από τις οποίες είναι αρκετά σπάνιες και ακριβές. Εκτός από το κοινό χρυσόψαρο, οι κυριότερες απ’ αυτές είναι οι παρακάτω:
Σουμπουνκίν (Shubunin Goldfish)
Χαρακτηριστικό του είναι το πιτσιλωτό σώμα χρώματος σκούρου καφέ ή μπλε με στίγματα από κόκκινο, άσπρο και μαύρο. Δύο από τις πιο γνωστές ποικιλίες αυτού του είδους είναι το London Shubunkin και το Bristol Shubunkin.
Το κοινό χρυσόψαρο, ο Κομήτης και το Σουμπουνκίν θεωρούνται τα πιο σκληρά και ανθεκτικά από όλα τα είδη χρυσόψαρων και μπορούν άνετα να διατηρηθούν εκτός από ενυδρεία, μέσα στο σπίτι και σε λιμνούλες του κήπου και στέρνες εσωτερικές ή εξωτερικές, όπου μπορούνε να περάσουν το χειμώνα, ακόμα κι αν παγώσει η επιφάνεια του νερού. Το μόνο που χρειάζεται είναι ν’ ανοίξουμε μια μικρή τρύπα στον πάγο, για να γίνεται καλύτερος εξαερισμός του νερού.
Οι επόμενες ποικιλίες που αναφέρονται παρακάτω, είναι τα χρυσόψαρα που στην Ελλάδα τα αναφέρουμε γενικά με το όνομα «Κογκολέζοι», αν και αυτό δεν είναι σωστό, διότι πουθενά στην ξένη βιβλιογραφία δεν συναντώνται με το όνομα αυτό.
Κομήτης (Comet Goldfish)
Μοιάζει με το Celestial, αλλά τα μάτια του είναι πολύ εξογκωμένα, σαν φούσκες γεμάτες νερό.
Γουρλομάτης (Bubble-Eye)
Μοιάζει με το Celestial, αλλά τα μάτια του είναι πολύ εξογκωμένα, σαν φούσκες γεμάτες νερό.
Χρυσόψαρο με ουρά πέπλου (Veiltail Goldfish)
Μοιάζει με την προηγούμενη ποικιλία στο σχήμα και στην ουρά που, και εδώ, είναι διπλή, αλλά είναι πολύ μεγαλύτερη σε μήκος, πράγμα που δίνει στο ψάρι μια μεγαλοπρεπή εμφάνιση καθώς κολυμπά κάπως αργά. Μια πολύ όμορφη παραλλαγή αυτής της ποικιλίας είναι το “Red Cap” (κοκκινοσκούφης), η οποία έγινε από διασταύρωση άσπρου και κόκκινου Veiltail ύστερα από πολλές προσπάθειες. Το ψάρι αυτό είναι ολόλευκο με ένα ωραίο κόκκινο στίγμα πάνω από το κεφάλι, σαν κορώνα.
Ουράνιο χρυσόψαρο (Celestial Goldfish)
Σε αυτή την ποικιλία έχει δοθεί έμφαση στα μάτια, τα οποία αρχίζουν να στρέφονται προς τα πάνω βαθμιαία, καθώς το ψάρι αρχίζει να μεγαλώνει και τελικά, έχουν κατεύθυνση προς τον ουρανό.
Αραπάκι με μάτια τηλεσκόπιο (Black Moor Telescope-eye)
Είναι ποικιλία όμοια στο σχήμα με το Fantail ή Veiltail, μόνο που το χρώμα τους είναι ολόμαυρο και τα μάτια τους εξέχουν.
Χρυσόψαρο οράντα (Oranda Goldfish)
Μία από τις ωραιότερες ποικιλίες, μοιάζει κάπως με το Lionhead, αλλά επιπλέον έχει το ραχιαίο πτερύγιο και επίσης μεγάλη και μακριά διπλή ουρά σαν τα Veiltail. Για τους ανυπόμονους να πούμε ότι η χαίτη λιονταριού αρχίζει να σχηματίζεται από τον τρίτο χρόνο ηλικίας του ψαριού και μετά.
Κεφάλι λιονταριού (Lionhead Goldfish)
Η ποικιλία αυτή πήρε το όνομά της από κάτι εντυπωσιακά εξογκώματα που σχηματίζονται γύρω από το κεφάλι σαν χαίτη λιονταριού. Επίσης ένα άλλο σχήμα παρουσιάζει το σώμα ψαριού, διότι λείπει το ραχιαίο πτερύγιο. Η έλλειψη αυτή παρατηρείται επίσης στα Calestiala και τα Bubble-eye και έχει ως αποτέλεσμα να παρουσιάζουν λιγότερη ευστάθεια πλεύσεως και να είναι κάπως βραδυκίνητα από τις άλλες ποικιλίες.
Συμβουλές για το ενυδρείο με ποικιλία από χρυσόψαρα
Τα χρυσόψαρα ζουν αρκετά χρόνια, κατά μέσο όρο 10 με 15 χρόνια, το μήκος τους δε, μπορεί να φτάσει τα 40 εκατοστά όταν ζουν σε λιμνούλες και στέρνες κήπου, ενώ σε ενυδρείο δύσκολα ξεπερνάει τα 15 εκατοστά. Ειδικότερα για το ενυδρείο θα πρέπει να τονίσουμε ότι για την αύξηση του μήκους του ψαριού παίζει σημαντικό ρόλο το μήκος του ενυδρείου.
Ως ελάχιστο μήκος ενυδρείου που χρειάζεται για να μεγαλώσουν τα χρυσόψαρα θεωρείται σε ένα μέσο όρο 8-10 εκατοστά, τα 80-100 εκατοστά ενυδρείου. Βέβαια, όσο μεγαλύτερο το μήκος του ενυδρείου τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν να αναπτυχθούν καλύτερα και γρηγορότερα τα χρυσόψαρα και σε μεγέθη πέρα από τα 8-10 εκατοστά που γενικά θεωρείται ο μέσος όρος.
Το ενυδρείο για τα χρυσόψαρα είναι ίδιο με το τροπικό, με μόνη διαφορά ότι δε χρειαζόμαστε θερμοστάτη. Η πιο κατάλληλη θερμοκρασία για τις εκλεκτές ποικιλίες, όπως είναι τα χρυσόψαρα veiltails, fantails, lionheads, κυμαίνεται από 15-22oC. Βέβαια, αντέχουν και σε πολύ χαμηλότερες θερμοκρασίες μέχρι 10οC, αλλά μεταξύ 15-22οC αισθάνονται καλύτερα.
Ένα χαρακτηριστικό που έχουν τα χρυσόψαρα είναι ότι τους αρέσει να ανακατεύουν την άμμο και τα χαλίκια του πυθμένα. Γι’ αυτό θεωρώ απαραίτητο να υπάρχει ένα φίλτρο βυθού, το οποίο πρέπει να καλύπτει όλο τον πυθμένα ή το μεγαλύτερο μέρος του. Πάνω από τη σχάρα του φίλτρου, πρέπει να τοποθετήσουμε χαλίκι 3-7 χιλιοστών σε ένα ύψος τουλάχιστον 5 εκατοστών ή μεγαλύτερο, μέχρι 8 ή και 10 εκατοστά. Όσο μεγαλύτερο είναι το ύψος του χαλικιού, τόσο καλύτερα γίνεται το φιλτράρισμα του νερού και επίσης είναι ευνοϊκό για τα φυτά, ώστε να υπάρχει αρκετός χώρος για τις ρίζες τους να απλωθούν.
Σχετικά με τα φυτά είναι πολύ σημαντικό να προσέξουμε πολύ ώστε να φυτέψουμε βαθιά και να καλύψουμε το μέρος γύρω από τις ρίζες με πέτρες, ώστε να μην είναι εύκολο να ανακατεύουν εκεί γύρω τα χρυσόψαρα το χαλίκι, διότι διαφορετικά, είναι σχεδόν βέβαια ότι σε 2-3 μέρες θα έχουν ξεριζώσει όλα τα φυτά.
Κάτι που πρέπει να προσέξει ιδιαίτερα ο χομπίστας, όσον αφορά τον αριθμό των ψαριών που μπορεί να πάρει ένα συγκεκριμένο ενυδρείο, είναι ο αριθμός των χρυσόψαρων. Εξαρτάται, όχι μόνο από τον συνολικό όγκο του νερού, αλλά και από την συνολική επιφάνεια του νερού του ενυδρείου. Και αυτό, διότι τελευταίες έρευνες έχουν αποδείξει ότι ο κύριος όγκος του οξυγόνου του νερού ενός ενυδρείου που είναι απαραίτητο για τη ζωή των ψαριών, προέρχεται από την επιφάνεια του νερού του ενυδρείου. Και πολύ λιγότερο είναι το οξυγόνο που αποδίδουν τα φυτά, το οποίο όμως και αυτό είναι πολύ χρήσιμο.
Υπολογίστηκε ότι χρειάζονται 60cm3 νερού για ένα εκατοστό μήκους χρυσόψαρου. Π.χ. ένα χρυσόψαρο μήκους 5 εκατοστών (δεν υπολογίζεται το μήκος της ουράς) χρειάζεται 5*60=300cm3.
Ένα ενυδρείο με μήκος 1 μέτρου (100cm) και πλάτος 40cm, έχει συνολικό εμβαδόν επιφάνειας 100*40=400cm2, μπορεί δε να πάρει 4.000/60=66cm περίπου ψαριών σε μήκος ή 11 χρυσόψαρα των 6cm το καθένα. Σχετικά με την αναλογία του μήκους του ψαριού και του όγκου του νερού, είναι 2 λίτρα νερού για κάθε 1cm μήκους του σώματος του χρυσόψαρου (χωρίς πάντα να υπολογίζουμε το μήκος της ουράς).
Ένας άλλος παράγοντας που μειώνει σημαντικά το ποσό του διαλελυμένου οξυγόνου στο νερό και ως εκ τούτου επηρεάζει την κατάσταση των ψαριών, είναι η υπερβολική τροφή, η οποία κατακάθεται στο πυθμένα.
Όσο αφορά τα είδη των φυτών που είναι κατάλληλα για ενυδρείο με χρυσόψαρα, πρέπει να αποφύγουμε όλα τα φυτά με λεπτά φύλλα, όπως π.χ. Cabomba Elodea, Myriophyllum για τον απλούστατο λόγο ότι αποτελούν μια ωραιότατη λιχουδιά για τα χρυσόψαρα και σε λίγες μέρες δεν θα υπάρχει τίποτα.
Γι’ αυτό πρέπει μα προτιμούμε φυτά με φύλλα όσο το δυνατόν μεγάλα και γερά και σαν τέτοια αναφέρουμε τα διάφορα είδη της Valisneria, της Sagitaria, ακόμα δε και την Amazon. Επίσης, καλοί είναι οι βολβοί των φυτών Aponogeton, οι οποίοι αν και έχουν φύλλα κάπως λεπτότερα, δεν τρώγονται από τα χρυσόψαρα γιατί παρουσιάζουν μια παράξενη γεύση σε αυτά.
Διατροφή
Τα χρυσόψαρα είναι παμφάγα. Κυρίως πρέπει να τους δίνετε ξηρά τροφή, ειδικά κατασκευασμένη για χρυσόψαρα και όχι για τροπικά ψάρια, επειδή χρειάζονται λιγότερες πρωτεΐνες και περισσότερους υδρογονάνθρακες από τα τροπικά ψάρια. Παράλληλα με την ξηρά τροφή, τους αρέσουν και τα μικρά έντομα και η ζωντανή τροφή (νύμφες κουνουπιών και μύγες). Τους αρέσει επίσης η φυσική τροφή. Εάν δεν τους δίνετε αρκετή φυσική τροφή θα αρχίσουν να τσιμπολογάνε τα φυτά του ενυδρείου. Υπάρχουν νιφάδες ξηράς τροφής για τα χορτοφάγα, ενώ τους αρέσει πολύ το βρασμένο νεροκάρδαμο, τα φύλλα από μαρούλι και το σπανάκι.
Κατοικίδια Εν Δράσει